سه روز اول مهر یعنی در آغاز سال تحصیلی، ما کاری به کتاب‌های درسی نداشتیم و در عوض فعالیت‌های دیگری برای بچه‌های پایه چهارم آماده کردیم. در طول این فعالیت‌ها هدف این بود که:
- فرصت‌هایی برای آشنایی بچه‌ها با هم، بچه‌ها با معلم، و معلم با بچه‌ها ایجاد شود.
- چیزی شبیه به احساس تعلق به کلاس شروع به شکل‌گیری کند.
- قوانین و روتین‌های کلاسی مشخص و تا حدی تمرین شود.
- به بچه‌ها خوش بگذرد و سال تحصیلی را با احساس خوبی شروع کنند.
چند فعالیت برای یک شروع
در ادامه می‌توانید بعضی فعالیت‌های اصلی آغاز سال تحصیلی کلاس مارا، نه دقیقا به ترتیب اجرا، بخوانید. در بعضی موارد که فعالیت مفصل‌تر است به جای شرح فعالیت، لینکی به صفحه‌ی دیگر آمده است. تا جای ممکن از خروجی این فعالیت‌ها برای پر کردن دیوارهای خالی کلاس (دائمی یا موقت) استفاده کردیم، تا فضایی ساخته شود که بچه‌ها آن را حاصل کار خودشان و در نتیجه از آن خود بدانند.
این فعالیت‌ها برای دوره دوم دبستان (پایه‌های چهارم تا ششم) مناسب اند.
نامه‌هایی از خانه
در جلسه آشنایی با اولیا از همه اولیایی که حاضرند می‌خواهیم روی کاغذهایی که برایشان گذاشته‌ایم یادداشت کوتاه و مهربانانه‌ای برای فرزندشان بنویسند. پیشنهادهایی می‌دهیم مثل گفتن دوستت دارم و یا نام بردن ویژگی‌های ارزشمند کودک، و می‌خواهیم این نامه را از انتظارات و چیزهایی از این دست (مانند «امیدوارم امسال بیشتر تلاش کنی!») معاف کنند. اگر بیش از یک والد کودک در جلسه حاضر بودند، از آنها می‌خواهیم که تنها یک نامه برایش بگذارند. در مورد بچه‌هایی که هیچ بزرگتری در جلسه حاضر ندارند، با اولیایشان تماس می‌گیریم. ماجرا را می‌گوییم و خواهش می‌کنیم نامه را قبل از زنگ اول مهر به دستمان برسانند. مهم است همه یک نامه داشته باشند. بنابراین اگر تک‌تک بچه‌ها نامه نداشتند، این برنامه را در آغاز سال تحصیلی اجرا نمی‌کنیم. وقتی تمام نامه‌ها به دستمان رسید، آنها را پشت کارت اسم بچه‌ها می‌گذاریم.
در زنگ اول آغاز سال تحصیلی هر کس با ورود به کلاس می‌تواند کارت اسمش را از روی دیوار بردارد و سر جایش بنشیند و نامه را بخواند. این کار به خصوص برای بچه‌هایی که به هر دلیل سال تحصیلی را با اضطراب شروع می‌کردند، مفید خواهد بود.
بادکنک احساسات
معلم از همه می‌خواهد که یک دقیقه چشم‌هایشان را ببندند و به این فکر کنند که چه احساسی دارند. بعد همه از جایشان بلند می‌شوند. یک بادکنک داریم که نباید زمین بخورد. همه باید یک بار این بادکنک را بگیرند و هیچ کس نباید دو بار آن را بگیرد. هر کس که بادکنک را گرفت، باید بلند در یک کلمه احساسش را بگوید. همه این احساسات را کارت‌نویسی می‌کنیم و در پایان به دیوار می‌زنیم. می‌گوییم که می‌خواهیم زمان را هم ثبت کنیم و ببینیم در چند دقیقه می‌توانیم این کار را بکنیم (برای سریع‌تر پیش رفتن بچه‌ها). قبل از شروع بازی دقیقه‌ای به بچه‌ها وقت می‌دهیم که فکر کنند و کلمه‌ی احساس خودشان را مشخص کنند.
در پایان سه روز به این دیوار برمی‌گردیم و هر کس کارت مربوط به احساس خودش را همان جا حفظ یا با کارت دیگری جایگزین می‌کند. هدف از این فعالیت به رسمیت شناختن احساسات است و حداکثر ده دقیقه طول می‌کشد.
سه فعالیت معارفه
بعد از دو فعالیت بالا در روز اول، و همچنین در آغاز روز دوم و سوم، هر روز یک فعالیت معارفه داشتیم: معارفه‌ی کاموایی، یکی را پیدا کن که، و گلوله برفی. همه فعالیت‌های این سه روز به نوعی در آشنا کردن اعضای کلاس با هم نقش داشتند، اما این سه فعالیت مشخص در شروع هر روز به نوعی نقش «یخ‌شکن» را هم بازی می‌کردند. هر یک از این فعالیت‌ها طوری طراحی شده‌اند که مفرح و با حرکت همراه باشند، و برای بچه‌ها فرصتی فراهم کنند تا خودشان را آن طور که دوست دارند به دیگران معرفی کنند. با کلیک بر عنوان «سه فعالیت معارفه» می‌توانید هر سه را کامل بخوانید.
از پارسال چه یادت است؟
مرور سال گذشته کمک می‌کند بچه‌ها خودشان را در زمان و مکان فعلی آگاهانه‌تر جایابی کنند. این فعالیت با چند سوال راهنما بچه‌ها را در این جهت پیش می‌برد. با کلیک روی عنوان «از پارسال چه یادت است» به شرح کامل این فعالیت خواهید رسید.
ایجاد قوانین کلاس
هدف از وجود قوانین در کلاس ما ایجاد فضایی امن بود که همه بتوانند در آن یاد بگیرند. برای من دو چیز درباره‌ی این قوانین از همه مهم‌تر بود: یکی این که شفاف باشند، و دیگر این که بچه‌ها در ایجادشان نقش داشته باشند. شرح کامل این فعالیت را با کلیک روی عنوان «ایجاد قوانین کلاس» بخوانید.
کلاژ عکس یادگاری
ماجرا به سادگی از این قرار است که هر کس خودش را به شکل تمام قد با وسایل موجود بکشد یا کلاژ کند. همه کاغذهایی آ-پنج در اختیار دارند، از همه می‌خواهیم کاغذ را عمودی قرار دهند و تا جای ممکن از تمامِ قدَ کاغذ استفاده کنند. در آخر از بچه‌ها می‌خواهیم دور تصویر خودشان را ببرند و همه را روی یک مقوا بچسبانند. ما این فعالیت را در پایان روز اول انجام دادیم و به نوعی عکس یادگاری کلاسمان از روز اول مهر شد. بعدتر، لیست ویژگی‌هایی را هم که بچه‌ها در فعالیت «معارفه‌ی کاموایی» گفته بودند زیر این عکس یادگاری چسباندیم.
نامه‌ای به معلم
جایی در پایان روز دوم، معلم برگه‌ای به بچه‌ها می‌دهد که گزاره‌هایی علامت‌زدنی درباره ترجیحات بچه‌ها در کلاس و موقع یادگیری در بر دارد. در ادامه سوالاتی (درباره سرگرمی‌ها، خانواده، …) طرح شده که فرصتی برای آشنایی بیشتر معلم با دانش‌آموز فراهم می‌کند. این برگه با سوالی از معلم تمام می‌شود که فرصتی برای نوشتن پاسخ از طرف معلم و آغاز نامه‌نگاری‌های بعدی ایجاد خواهد کرد. با کلیک بر عنوان «نامه‌ای به معلم» می‌توانید شرح دقیق این فعالیت و کاربرگ آن را بخوانید.
نامه‌ای به خودم در آخر سال
معلم در یکی از زنگ‌های روز سوم از بچه‌ها می‌خواهد خودشان را در خرداد سال آینده تصور کنند. بعد در برگه‌ای سفید، این عنوان را بنویسند و ادامه دهند: «نامه‌ای به خود آخر سالم». ماجرا از جنس هدف‌گذاری نیست، بیشتر قرار است تخیل را برانگیزد. یعنی شرح فعالیت از طرف معلم نباید از بچه‌ها بخواهد یک هدف دقیق قابل ارزیابی بنویسند، بلکه قرار است کمک کند بچه آینده‌ی مطلوبی را برای خودش تصور کند. این فعالیت کمک می‌کند کودک با ساختن این تصویر خودش را برای شدن آنچه می‌خواهد توانمندتر احساس کند، و به معلم هم تا حدی برای کمک به او در آن راستا جهت می‌دهد.
کُمیک این سه روز
در پایان این سه روز، معلم از بچه‌ها می‌خواهد کمیک استریپ این سه روز را بکشند و به عنوان گزارش آغاز سال تحصیلی به خانه ببرند. قبل از رسیدن به این نقطه پایانی، معلم بچه‌ها را در یک فعالیت تصویرخوانی پیش می‌برد که پیش‌نیاز تولید خروجی تصویری مورد نظر است. شرح این فعالیت را می‌توانید با کلیک بر عنوان «کمیک این سه روز» بخوانید.
قطعا می‌توانید هر طور که برای کلاس شما مناسب است فعالیت‌های بالا را تغییر دهید، یا با ایده گرفتن از هر کدام فعالیتی مختبص کلاس خودتان طراحی کنید. اگر هنوز فعالیتی را که دنبال آن هستید پیدا نکردهاید، در لینک‌های زیر نیز می‌توانید سه نمونه‌ی دیگر از فعالیت‌های مناسب آغاز سال تحصیلی را به فارسی بخوانید: