همان طور که خواندید، صورت کلی پرسش‌گری مشارکتی تشکیل شده از گروهی معلمان پرسش‌گر مقاطع و حوزه‌های درسی مختلف که در جلسات هفتگی گرد هم می‌آیند تا با گفتگو و هم‌فکری با یکدیگر قدم‌هایی در راستای تحقق آموزشی معنادارتر بردارند. در کنار هسته‌ی مرکزی برنامه که همین حلقه[ها]ی گفتگو و هم‌فکری است، مشاهدات کلاسی، منابع مطالعاتی و یادداشت‌های هفتگی نیز به عنوان ابزارهایی تکمیلی می‌توانند به تحقق این هدف کمک کنند. در ادامه هر یک از این روش‌ها و ابزارها به تفصیل توضیح داده خواهد شد.
حلقه‌های گفتگو و هم‌فکری
جلسات مداوم و پایدار معلمان به منظور بررسی کار معلم و دانش‌آموز در چارچوب پروتکل‌های راهبردی، هسته‌ی مرکزی پرسش‌گری مشارکتی برای معلمان است. این جلسات با ایجاد فضایی امن و پذیرا برای گفتگو فرصت بازاندیشی عمیق‌تر همراه با گروه را روی کار معلمان و دانش‌آموزان فراهم می‌کنند. از آنجا که پروتکل‌ها اساس این جلسات را تشکیل می‌دهند برای فهم ساختار این جلسات خواندن درباره‌ی پروتکل‌ها کمک‌کننده خواهد بود.
مشاهدات کلاسی
مشاهده توسط تسهیلگر
مشاهدات کلاسی می‌تواند توسط تسهیلگر با هدفی مشخص بنا به درخواست معلم صورت بگیرد. در این حالت لازم است تسهیلگر از قبل معلمان را از چنین امکانی آگاه کند و آمادگی خود را برای همراهی آنها در فرآیند یادگیری شخصی‌تر به اطلاعشان برساند. این یادآوری می‌تواند به طرق گوناگون طی جلسات یا ملاقات‌های شخصی و غیررسمی به عنوان امکانی دیگر برای یادگیری و با تاکید بر وجه حمایتی آن اتفاق بیفتد. شاید معلمی شخصا به تسهیلگر مراجعه کند و از او کمک بخواهد یا تسهیلگر به نحو دیگری متوجه شود که معلم ممکن است نیاز به کمک داشته باشد. در مورد دوم تسهیلگر می‌تواند به طور غیررسمی زمینه گفتگو درباره‌ی این گزینه را با معلم فراهم کند و پیشنهاد مشاهده‌ی کلاسش را به منظور کمک به او مطرح کند. لازم است در نهایت مشاهده بر اساس درخواستی از سوی معلم صورت بگیرد و این اتفاق تنها زمانی می‌افتد که اعتمادی واقعی شکل گرفته باشد و معلم بداند هدف نه بازخواست او بلکه حقیقتا کمک برای بهتر کردن کارش است. در هر صورت لازم است همه مراحل ۱) گفتگوی پیش از مشاهده، ۲) مشخص کردن هدف مشاهده و برنامه‌ریزی آن، ۳) مشاهده و ثبت کلاس، ۴) تحلیل مشاهدات، ۵ ) برنامه‌ریزی برای گفتگوی پس از مشاهده، و ۶)گفتگوی پس از مشاهده، به ترتیب اجرا شوند.
مشاهده توسط معلمان دیگر
علاوه بر مسیر بالا مشاهدات کلاسی می‌تواند توسط معلمان همکار نیز با هدفی مشخص بنا به درخواست معلم صورت بگیرد. لازم است معلمان از پیش از چنین امکانی آگاه و با مراحل کار آشنا شده باشند. مراحل کار به طور کلی همانی است که در قسمت قبلی توضیح داده شد. معلمان ممکن است تصمیم بگیرند در گروه گزارشی کوتاه درباره‌ی کارشان با یکدیگر (یا کارشان با تسهیلگر) ارائه دهند و یا ممکن است سوالی مرتبط با سوال اصلی از این کار برآید که خوراک فکری یک جلسه تحت پروتکلی مشخص را فراهم کند.
در آینده چند پروتکل مفید برای انواع مشاهدات کلاسی با هدف‌های متفاوت را اینجا به اشتراک خواهم گذاشت.
منابع مطالعاتی
منابع مطالعاتی متناسب با سوالاتی که برای معلمان پیش می‌آید توسط تسهیلگر تهیه می‌شوند. طبیعتا تمام اعضای گروه می‌توانند در پیشنهاد و تهیه‌ی این منابع نقش داشته باشند. منابع مطالعاتی به طور معمول شامل مطالبی ۲ تا ۳ صفحه‌ای برای هر هفته اند که می‌توانند ترجمه، تالیف، گردآوری یا ترکیبی از اینها باشند. در موارد خاص که پرسش مشترک گروه ایجاب کند و انگیزه‌ی کافی برای این کار وجود داشته باشد، ممکن است در کنار اینها خواندن متنونی طولانی‌تر یا یک کتاب مشترک در طول ترم نیز در دستور کار قرار بگیرد. با جمع‌آوری این مطالب تحت برچسب‌های موضوعی به تدریج آرشیوی از مطالبی مفید در حوزه یاددهی و یادگیری خواهیم داشت که می‌تواند به کار بسیاری معلمان در داخل و خارج از مجموعه بیاید.
یادداشت‌های هفتگی
از آنجا که نمی‌خواهیم شرکت در این برنامه باری جز مطالعه‌ی ۲-۳ صفحه‌ای در هفته بر دوش معلم بگذارد، نوشتن یادداشت‌های هفتگی به عنوان فعالیتی تکمیلی تعریف می‌شود. این یادداشت‌ها که در قالبی کاملا آزاد نوشته می‌شوند مجموعه‌ای از بازاندیشی‌ها، سوالات، آموخته‌ها و چالش‌های معلم در هر هفته را شامل می‌شوند. گذشته از زمان‌های داوطلبانه‌ای که معلمان ممکن است شخصا به این کار اختصاص دهند برای اطمینان از اینکه وقت حداقلی و مشترکی صرف بازاندیشی درباره‌ی فرآیند و ثبت آن خواهد شد می‌تواند پنج دقیقه ابتدایی یا انتهایی هر جلسه را به نوشتن چند خط یادداشت شخصی اختصاص داد. در صورت تمایل، معلمان می‌توانند این یادداشت‌ها را با تسهیلگر یا معلمان دیگر به اشتراک بگذارند و نظرات یکدیگر را بخوانند/بشنوند.
ثبت و نشر تجربه‌ها
با توجه به این که یکی از اهداف این برنامه می‌تواند فراهم آوردن امکانی برای به اشتراک گذاشتن یادگیری حاصل در گروه با دیگر فضاهای آموزشی باشد، خوب است به چگونگی تحقق این هدف هم فکر کنیم. نمی‌توان گفت در حال حاضر ساختارهای کارآمد و جامعی برای این منظور تعریف نشده است. به دلیل نبود چنین ساختارهایی لازم است روندی تدریجی، موضعی و آزمون خطایی در این مورد پی گرفته شود که پیچیدگی‌های خاص خودش را به دنبال خواهد داشت. باید توجه داشته باشیم که در صورت موفقیت در ایجاد این ارتباط و انتشار تجارب به خارج از مجموعه علاوه بر فراهم کردن امکان یادگیری به شکلی گسترده‌تر زمینه‌ای تشویقی برای معلمان شرکت‌کننده مهیا می‌شود که کارشان را ارج می‌نهد و نتیجه‌اش را قابل ارائه در مقیاسی بزرگ‌تر می‌یابد.
به منظور تحقق این امر لازم است دو کار صورت بگیرد: اول مستندسازی دقیق فرآیندها و نتایج، و دوم ایجاد راه‌های ارتباطی با جهان خارج از مجموعه با هدف نشر این تجارب. مستندسازی این جلسات در یک یا دو جلسه اول می‌تواند توسط تسهیلگر صورت بگیرد و از آن پس به شرکت‌کنندگان سپرده شود. واگذاری این مسئولیت دو مزیت دارد؛ اول اینکه به تدریج این اطمینان در معلمان ایجاد می‌شود که هدف از مستندسازی نه کنترل بر کار آنها بلکه کمک به خودشان برای ثبت، بررسی، و بهبود فرآیند است. دیگر اینکه با خارج شدن از قالب‌های مرسوم از قبیل فرم صورت‌جلسه، معلمان روش‌های مختلفی برای مستندسازی یک فرآیند یادگیری را امتحان و کشف خواهند کرد که می‌تواند در کلاس‌های خودشان نیز برای ثبت فرآیند یادگیری دانش‌آموزان به کار گرفته شود.
برای نشر ایده‌ها به خارج از مجموعه و تشویق معلمان در فرآیند کارشان می‌توان هر چند وقت یک بار با هماهنگی با اعضای جلسه، از معلمان سایر مدرسه‌ها، فعالان حوزه‌ی آموزش و سازمان‌های مردم‌نهاد آموزشی، و یا دانشجویان رشته‌های علوم تربیتی و … برای حضور در بعضی جلسات معلمان دعوت کرد. این افراد می‌توانند بعد از مشاهده‌ی جلسه فرصتی داشته باشند که در جریان پرسش و پاسخی غیررسمی سوالات خود را از معلمان بپرسند یا نظراتشان را با آنها در میان بگذارند.