تکنیک «دوربین عکاسی» در املا

به کارگیری توانایی‌های دیداری کودکان برای بهبود مهارت‌های نوشتاری

تکنیک دوربین عکاسی برای یادگیری املا توسط ون استیدن (۲۰۱۰)^۱ طراحی شده و موفقیت آن تحت تاثیر سه عنصر اصلی سازنده‌ی تکنیک حاصل شده است: تصویرسازی از کل کلمه، دریافت بازخورد آنی، و امکان خودتصحیحی. پیش از آشنایی با روش به کار‌گیری این تکنیک، نگاه کوتاهی به مبنای نظری آن خواهم داشت.

مبنای نظری تکنیک:

این تکنیک، منطبق با رویکرد کل‌نگر به آموزش زبان و املا (رویکرد مبنای کتاب درسی) است. در عین حال، نظریه‌ی Overlapping Waves را مورد نظر قرار می‌دهد. سیگلر (۱۹۹۶)، درباره‌ی این نظریه این طور می‌نویسد:

^{«به جای اینکه توسعه و رشد مهارت‌ها را شبیه پلکانی ببینیم که فرد در آن به ترتیب از پله‌ی اول به دوم، و از دوم به سوم می‌رود، باید تصور کنیم با رفت‌و‌آمدی تدریجی بین روش‌های مختلف فکر کردن، با تناوب‌های مختلف روبرو هستیم. تصویر نمادین آن شبیه یک سری موج روی‌هم‌رونده است: هر موج قواعد خودش را دارد، و هیچ کدام قبل از آمدنش صبر نمی‌کند قبلی‌ها کامل تمام شوند. به این ترتیب وقتی یادگیرنده در حال یادگیری و درونی کردن روشی پیش‌رفته‌تر برای مواجهه با مسئله است، همچنان از روش‌های ابتدایی‌تر هم استفاده می‌کند.}

علاوه بر این، در طراحی این تکنیک از نظریه کدگذاری دوگانه‌ی پایویو (۱۹۷۱) هم استفاده شده که می‌گوید برای یادگیری املا دو مسیر مختلف برای ذخیره و بازیابی اطلاعات لازم است. بنابراین کلمات وقتی هم به عنوان یک تصویر و هم به عنوان برچسبی زبانی کدگذاری می‌شوند، راحت‌تر بازیابی خواهند شد.

روش به کارگیری تکنیک:

در هر نوبت، از دانش‌آموز می‌خواهیم پنج-شش واژه‌ای را که در املای آنها با مشکل مواجه بوده انتخاب کند. می‌توانیم از عبارت «کلمات دست‌انداز درست‌کن» استفاده کنیم و بگوییم با این روش، می‌خواهیم کم‌کم جلوی دست‌انداز ایجاد کردنشان را بگیریم. ممکن است تعداد چنین کلماتی در نوشته‌ها‌ی دانش‌آموز زیاد باشد، اما هر بار به بیشتر از پنج-شش کلمه و آن هم کلماتی به انتخاب خود دانش‌آموز نپردازید. هر کلمه را روی یک کارت بنویسید و زمانی که روی یک کلمه کار می‌کنید بقیه کارت‌های کلمات را دور از چشم نگه دارید.

به عنوان والد یا مربی، می‌توانید طبق دستورالعمل زیر کودک را برای مرحله مرحله طی کردن فرآیند و تثبیت املای این کلمات راهنمایی کنید:

1. دانش‌آموز به کلمه نگاه می‌کند، آن را می‌خواند، و با پلک زدن، مثل یک دوربین، آن را ثبت میکند. (روی استعاره‌ی دوربین تاکید کنید تا کودک واقعا چنین تصویری در ذهن بسازد.)
2. بعد از عکس گرفتن، چشمش را بسته نگه می‌دارد و کلمه را در ذهنش می‌بیند.
3. کلمه را «بزرگ و چاق» میکند تا تمام صفحه ذهنش را بگیرد.
4. در حالی که کارت کلمه پوشانده شده، چشم باز می‌کند و کلمه را از حافظه‌اش می‌نویسد.
5. اگر سختش بود، چشمش را می‌بندد تا کلمه را دوباره ببیند.
6. کارت را برمی‌گرداند تا کلمه دیده شود و نوشته‌اش را با نوشته‌ی روی کارت مقایسه می‌کند.
7. اگر اشتباه بود، برمی‌گردد و از اول مراحل را طی میکند.
8. این مراحل را برای هر یک از کلمات این دور از فعالیت طی می‌کند.

با نگه داشتن کارت‌های کلمات می‌توانید مثلا یکی را که دست‌انداز درست‌کن‌تر بود با اطلاع خود کودک روز دیگری وارد بازی کنید؛ یا این که از کارت‌ها برای بازی‌های املایی دیگر یا دورهای مروری از همین فعالیت استفاده کنید.

^۱ Van Staden, A. (2010). Improving the spelling ability of grade 3 learners through visual imaging teaching strategies. 26(1), 275-28.